Tüp bebek tedavileri özelleşmiş tedavilerdir. Bilindiği gibi bu tedavinin uygulayıcısı kadın doğum hekimlerinin ayrıca ‘tüp bebek sertifikası’ olması şartı var. Hekimin bilgi, deneyimi kadar uygulamanın yapılacağı laboratuvar konusunda da doğru seçimlerin yapılması şart.
Embriyoloji laboratuvarları günümüz teknolojilerini çok iyi takip etmeli ve el becerisi kadar bilgi yenilemelerini de tıpkı biz hekimler gibi yapmalılar. Bir embriyoloji laboratuvarı eğer iyi döllenme oranı sağlıyorsa, blast dediğimiz 5. Gün embriyosuna gidişi başarıyla yapıyorsa ve dondurma-çözdürme teknolojilerini sağlıklı uygulayabiliyorsa gerçek başarıya çok yakındır.
Tabi ki çok değişkenli bir tedaviden bahsediyoruz ve gebeliğe giden yolda doktor, embriyolog ve hasta bir takım olarak çalışıyor. İşte bu takımın bir de denetleyicisi olmak zorunda. İşini iyi ve doğru yapanla yapmayanın ayrılabilmesi ve bir kalite standardı içinde çalışmanın değişmezi akılcı düzenlemeler yapılıp bunun uygulanmasının takipçisi olmaktır. Sağlık Bakanlığı tüp bebek tedavileri için çok geniş kapsamlı yönetmelik ile konunun sıkı takipçisidir. Ve devlet de özel sektör de yasalara göre bu kurallara uymakla yükümlüdür.
Bu yazıda embriyo, yumurta, sperm ve üreme dokularının saklanması ile ilgili belli düzenlemelerden bahsetmek istiyorum.
Embriyo, sperm ve testis dokusu dondurma uygulaması neredeyse tedavilerin başından beri uygulanabiliyordu ama yumurta ve yumurtalık dokusu dondurma işleri son yıllarda başarılı bir şekilde uygulanmaya başlandı.
Dondurma yöntemi olarak artık vitrifikasyon, hızlı dondurma-çözdürme uygulaması başarı oranlarını belirgin olarak yükseltti.
Embriyo dondurma çeşitli sebeplerle yapılıyor. Embriyo dondurma ve çözme işlemlerinde mutlaka eşlerin imzası gerekmektedir. Yasal saklama süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Ancak çiftlerin imzası ile bu süre uzatılabilir. Her merkezin bu işlem için belirlediği dondurma ve yıllık bakım bedelleri farklı olabilir. Bilindiği gibi ülkemizde tüp bebek tedavileri evli çiftlere yapılmaktadır, dolayısıyla embriyo için yapılacak her işlemde saklama ya da imha fark etmez çiftlerin birlikte imzalaması gereken evraklar vardır. İlginç bir detay evli kadın embriyo dondurabilirken yumurta dondurmak için yasalarda konu hakkında kadına tek başına söz hakkı verilmemiştir.
Gelelim 2015 yılında çıkan yeni yönetmeliğe. Eskiden sadece kanser hastalarına tanınan yumurta dondurma izni erken menopoz tehdidi olan kadınlar için de yasallaştı.
Kadın ve erkeklerde üreme hücreleri ve gonad dokularının saklanmasını gerektiren tıbbi zorunluluk halleri şunlardır:
KADINLAR İÇİN;
Kemoterapi ve radyoterapi gibi hücrelere zarar veren tedaviler öncesinde,
Üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak olan ameliyatlar (yumurtalıkların alınması gibi operasyonlar) öncesinde
Düşük yumurta rezervi olup henüz doğmamış veya aile öyküsünde erken menopoz hikayesinin üç uzman tabipten oluşan sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmesi durumunda.
ERKEKLER İÇİN;
Cerrahi yöntemlerle sperm elde edilmesi halinde
Kemoterapi ve radyoterapi gibi gonad hücrelerine zarar veren tedaviler öncesinde,
Üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak olan ameliyatlar (testislerin alınması ve benzeri) öncesinde,
Çok az sayıda sperm olması (kriptozoopermi) durumunda.
