Erkekde menide hiç sperm bulunmamasına azospermi adı verilir. Erkeklerin %1’inde bu durum söz konusudur. Azospermi tedavisinde %100 başarı beklenmez. Oligospermi olarak adlandırılan menide çok az sayıda sperm bulunması durumuna sahip erkeklerde mikroenjeksiyon yöntemi ile yumurtaya sperm nakli mümkünken, azospermide menide hiç sperm bulunmadığından mikroenjeksiyon başarılı olamaz.
Azospermi tanısı nasıl konur?
En az iki meni örneğinin ayrı ayrı mikroskobik incelemeye alınması gerekir. Bu hastalıkta sorun testislerde olgun sperm üretiminin olmamasıdır. Bu durum testis iç dokusundan ya da sperm hücresi üretiminden sorumlu hormonların salgılanmasını sağlayan hipofiz bezindeki sorunlardan kaynaklanabilir. Yine azospermi hastalarının büyük çoğunluğunda olgun sperm üretimi gerçekleşmekte fakat bu spermler kanallar yardımıyla atılamamaktadır.
Azospermi şüphesinde öncelikle fiziki muayene ve laboratuvar tetkikleri uygulanır. Spermleri taşıyan kanallar olan vas deferens kanallarının varlığının tespiti için fiziki muayene şarttır.
Fizik muayenede sperm kanalları ve testis büyüklüğü normal olarak tespit edilirse, meni miktarı ve FSH seviyesi ölçülmelidir. FSH hipofiz bezi tarafından üretilir ve sperm gelişimini sağlar. FSH miktarının normalin 2 katı olması sorunun kaynağının sperm üretimi olduğunu gösterir. Bu durumda azospermi tanısı için hastadan biyopsi alınır. Testislerin normalden küçük olması durumu da sorunun nedeni olabilmektedir.
Azospermi nedeninin testis iç dokusundaki sperm üretimi sorunu olduğu gösterildiğinde Mikrotese yöntemi uygulanır ve sperm üretilen kanallar belirlenir. Bu kanalların içinden sperm ana hücreleri toplanır. Ana hücreler sperm hücresine dönüşmemiş, kuyruksuz ve hareketsizdirler. Bu hücrelere Mikrotese işlemi uygulanır. 2 saat süren bu cerrahi işlemde boşaltıcı kanallarda tıkanıklık nedeniyle menisinde sperm görülmeyen bireylerde %100 olasılıkla sperm hücresi elde edilir.
Menide sperm yoksa üroloji muayenesi sonrasında testisten spermin aranması gereken yer öncelikle saptanır. Eğer sorun dölyollarında diye düşünülüyorsa ciltten iğne ile (PESA) ya da küçük bir kesi ile girilerek (TESA) sperm elde edilebilir.
Azoospermik erkeklerde testisten sperm elde etme tekniklerini şunlardır;
TESE (Testicular Sperm Extraction); açık operasyon ile alınan testis dokusundan sperm elde edilmesi
TESA (Testicular Sperm Aspiration); iğne ile girilerek testis dokusundan sperm elde edilmesi
MESA (Micro-Epididymal Sperm Aspiration); epididim organından operasyon mikroskobu yardımıyla sperm elde edilmesi
PESA (Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration); epididim organından iğne ile girilerek sperm elde edilmesi
Mikro- TESE (Microdissection TESE); testisten mikroskop eşliğinde sperm elde edilmesi
Mikro TESE ameliyathane koşullarında gerçekleştirilir. Operasyon genel anestezi altında 1-2 saat sürer. Bu operasyon tekniğinde testis tek bir kesi ile tamamen açılır, dokusu mikroskop ile 20 kat büyütülerek sperm yapan bölgeler tespit edilir ve o bölgelerden doku örnekleri alınır.
Mikrotesenin başarısız olduğu vakalarda son yıllarda geliştirilen kök hücre teknikleri ile sperm hücresi üretimi gerçekleştirilebilmektedir. Bu sayede yıllar önce imkansız görülen çoğu kısırlık vakaları artık çözümlenebilmektedir.
Testisten sperm elde etme yönteminden sperm bulunursa ve mikroenjeksiyon için yumurtalar da hazırsa aynı gün içinde işlem yapılır. Spermin fazla olanları ise dondurularak saklanır.
