Kadın Hastalıkları, Doğum, Tüp Bebek Doktoru Aytun Aktan
Aylık iğneler ve cilt altına yerleştirilen hormonal kapsüller, içeriğinde östrojen hormonu barındırmadığı ve kullanım kolaylığı açısından özellikli durumlarda tercih sebebi olabilen doğum kontrol metotlarındandır.
DEPO-PROVERA İĞNE
Gebeliği önlemek için kullanılan enjeksiyon şeklinde uygulamadır. Depo-Provera, sentetik progesteron hormonudur. Depo-Provera enjeksiyonundan sonra yüksek progesteron düzeyi yumurtalıklardan yumurta salınmasını 3 ay engeller. Depo-Provera kullananlarda gebelik oranı %1’den azdır.
Her 3 ayda bir enjeksiyon şeklinde uygulanır. Farklı jenerikte iğneler vardır ve ayda bir enjeksiyon uygulamaları da vardır. Bu nedenle hangi formu kullandığınıza dikkat etmeniz gerekir. Üst koldan veya kalçadan kas içine uygulanır. Doğum sonrası ilk enjeksiyon zamanı, emzirip emzirmediğinize bağlıdır. Eğer emziriyorsanız, doğum sonrası 6 hafta beklemeniz gerekir. Emzirmiyorsanız doğum sonrası 5 gün içinde ilk enjeksiyonu yaptırmanız gerekir.
En güvenilir doğum kontrol yöntemlerindendir. Enjeksiyondan 24 saat sonra gebeliğe karşı korumaya başlar. İlişkiyi kesintiye uğratmaz, içilecek hap, takılacak alet yoktur. Adet kanama miktarı belirgin olarak azalır. Sadece progesterone hormonu içerdiğinden östrojen kullanmanın sakıncalı olduğu kadınlarda güvenle kullanılabilir.
Düzensiz veya lekelenme tarzında adet kanamaları görülebilir. Zamanla enjeksiyonlar devam ettikçe, adet kanaması olmaz. Enjeksiyonlara son verildikten sonra adet kanmalarının geriye dönmesi ve doğurganlık zaman alabilir. Bu nedenle en az 1 yıl çocuk sahibi olmayı düşünmüyorsanız Depo-Provera’yı düşünmelisiniz. Kilo alımı, baş ağrısı, sinirlilik, karın veya sırt ağrısı, memelerde ağrı, güçlüksüz ve halsizlik, uyuşukluk, sivilce, cinsel istek azalması, depresyon, bulantı gibi progesterone özgü yan etkiler değişik sıklık ve şiddette görülebilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz.
NORPLANT
Hormon içeren (sadece progesteron) doğum kontrol yöntemidir. Küçük, ince ve fleksibl kapsül kadının kolunda cilt altına yerleştirilir ve buradan kan dolaşımına sürekli hormon salınımı yapar. Bu uygulama ile tıpkı hormonlu spiraldeki gibi beş yıl süreyle gebelik önlenebilmektedir. Uygulamadan yaklaşık 24 saat sonra kanda progesteron düzeyi gebeliği önleyecek düzeye ulaşır. Norplant, adetin ilk 5 günü içinde uygulanır. Rahimin iç zarının incelmesine neden olarak embriyonun rahim içine yerleşmesini önlediği gibi, vajinal salgının kalınlaşmasını sağlayarak spermlerin rahim içine ulaşmasını güçleştirir.
Kolun üst kısmına lokal anestetik uygulandıktan sonra ufak bir kesi yapılarak, 6 adet norplant kapsülü kesiden cilt altına yerleştirilir. Bu işlem yaklaşık 10 – 15 dakika sürer. Genellikle kesi yerine dikiş atmak gerekmez. Kesi yeri iyileşinceye kadar temiz ve kapalı tutulması önerilir. Kesi yerinde, hafif bir sızı olabilir. Çok nadiren yara enfeksiyonu gelişebilir. Şişlik ve kızarıklık enfeksiyon için uyarıcıdır, tedavi edilemezse kapsüllerin çıkarılması gerekebilir. Beş yılın sonunda kapsüllerin içinde bulunan hormon tükenir ve koruma etkisi ortadan kalkar. Eski kapsüllerin çıkarıldığı aynı gün yeni set takılabilir.
Koruma etkinliği çok yüksektir ve uygulamadan sonra beş yıl etkinliği devam eder. Kapsüller uygulandıktan sonra ağrıya neden olmaz ve dışardan fark edilmez. Maliyeti beş yıl başka hormonal bir yöntemle kıyaslandığında benzerdir.
Progesteron düzeyinin artmasına bağlı yakınmalar depo proveradakine benzer. Düzensiz adet kanamaları, adetler arasında lekelenme tarzı kanamalar, adet süresinde uzama, hiç adet görememe gibi yan etkiler bazen istenilen etki de olabilir (anemiyi önlemek gibi). Cerrahi bir uygulama ile yerleştirilip, çıkartıldığı için mutlaka doktorunuz tarafından, sağlık kuruluşunda yapılmalıdır. Lokal enfeksiyon riski vardır.
