Daha sıklıkla bilinen adı ile çikolata kisti yani endometrioma kisti, endometriozis hastalığının yumurtalıkta kistik yapı oluşturması halidir. Bir önceki makalemde bu hastalığın belirtilerinden bahsetmiştim. Şimdi de tedavi yönetimi nasıl yapılır ondan bahsedeyim.
Bir çok hastalık için kurduğumuz cümle burada da geçerli elbette; hastalığın yarattığı şikayete ve hastanın ihtiyaçlarına göre tedavi planlanmalıdır. Böylece iki tip tedavi planı ortaya çıkıyor; ilki medikal dediğimiz ilaç tedavisi. İkincisi ise cerrahi yani ameliyat yolu ile yapılan tedaviler.
MEDİKAL- İLAÇLA TEDAVİ SEÇENEKLERİ:
Eğer çikolata kistleri hasta için acil şikayet yaratmıyorsa ve ağrı şikayeti ön planda ve kist hızlı büyümüyorsa ilaç ile tedavi seçeneği kullanılmalıdır. Bu ilaç seçenekleri hastayla tek tek konuşularak, şikayetleri ortadan kaldırma yüzdeleri ve riskleri ile anlatılmalıdır. Çünkü çikolata kistleri ilaçlarla yok edilebilen folikül-basit (içi sıvı dolu) kistler gibi değildir. Yani ilaç kullanımı kesildiğinde hastalık hala var olmaya devam edecektir. Burada seçenek çoğunlukla hormon içerikli ilaçlardır, az kısmı ise ağrı kesici özellikte olanlardır.
Hormon ilaçlarının bazıları aylık ya da üç aylık iğnelerdir. Ve hastada geçici menopoz belirtilerine sebep olacaktır. Buna ek bu yan etkiler için tedavi planlanması ile hastanın konforu artırılabilir.
Kesintisiz kullanılan doğum kontrol hapları (kombine hormonal preparatlar) en sık kullanılan tedavi seçenekleri arasındadır. Veya doğum kontrol hapı benzeri ve ağrıyı kesme konusunda çok iyi sonuçları olan tek hormon içerikli ilaçlar kullanılabilir.
Her hormon ilacı kullanımındaki kısıtlamalar aynı şekilde iyi değerlendirilerek ve hastanın klinik bulgu ve şikayetleri aralıklı olarak kontrol edilerek tedavi süresi belirlenir.
Genel ağrı kesicilerin fayda etmediği durumlarda kullanım şeklinin doktor tarafından tarif edildiği, özel ağrı kesiciler kullanılabilir.
CERRAHİ TEDAVİLER:
Çikolata kistleri kalıcı, yapısal kistlerdir. Yani tamamen ortadan kaldırılması için cerrahi tedavi gerekir. Ama cerrahi zamanlaması ve yöntemi doğru yapılmalıdır. Biliyoruz ki bu hastalığın tekrarlayıcı özelliği vardır. Eğer kist çok büyükse ya da hızlı büyüme eğilimindeyse, akut karın şikayetine yol açmış ise, kısırlık tedavisi gören hastalarda tekrarlayan başarısızlığı açıklayacak başka seçenek kalmadıysa, tüplerde hasar oluşturduysa, ağrı endometriozis evre 4 ile yapışıklık veya çevre dokularda nodüllere sebep olmuş ise artık ameliyat zamanı gelmiştir.
Bu ameliyat açık mı, kapalı mı olmalıdır? Tabi ki ilk seçenek ve altın standart laparoskopik yani kapalı ameliyat olmalıdır. Bunun için laporoskopi ile ilgili yazılarıma dönebilirsiniz.
Kapalı cerrahi özellikler sağlıklı dokuya en az hasarı verecek olması ve mikroskopik düzeyde odak ve nodüllerin de çıkartılmasını sağlayabileceği ve tekrarlayan cerrahi gereksinimi durumunda ameliyata bağlı oluşabilecek karın içi yapışıklıkları en aza indirir. Hastanın hastaneden kısa sürede taburculuğu, ameliyat sonrası sıkıntıların en aza indiği ve normal yaşantıya dönüşün hızlı olması nedeni ile avantajlıdır.
Kısa olarak kist içeriğinin iğne ile aspirasyon yöntemi ile boşaltılması ve bazen alkole yıkanması bir seçenek olabilir. Ama kalıcı tedavi değildir. Kısıtlı hasta grubunda mesela tüp bebek hastalarında yumurta geliştirme tedavilerinden önce yumurtalığı rahatlatmak için yapılabilir. Olası riskleri hastaya mutlaka anlatılmalıdır.
Özetle endometrioma, çikolata kisti için tedavi seçenekleri vardır. Ve hastalık tekrarlayıcı nitelik gösterdiği için genç hastaya, infertil hastaya, ağrılı hastaya, daha önceden cerrahi geçirmiş hastaya başka başka seçenekler sunmak gerekebilir. Hastalık yoktur, hasta vardır. (Hipokrat)
Kadın Hastalıkları, Doğum, Tüp Bebek Tedavisi
